REPREZENTACJA DZIECKA | KIEDY RODZICE NIEMOGĄ REPREZENTOWAĆ MAŁOLETNIEGO?
Dziecko pozostaje aż do pełnoletności pod władzą rodzicielską. Co do zasady władza rodzicielska przysługuje obojgu rodzicom. Wyjątkowo władza rodzicielska może przysługiwać tylko jednemu rodzicowi. Taka sytuacja ma miejsce, gdy:
- jedno z rodziców nie żyje albo nie ma pełnej zdolności do czynności prawnych,
- jedno z rodziców zostało pozbawione władzy rodzicielskiej,
- władza rodzicielska jednego z rodziców uległa zawieszeniu.
Jeżeli żadnemu z rodziców nie przysługuje władza rodzicielska albo jeżeli rodzice są nieznani, ustanawia się dla dziecka opiekę.
CO DO ZASADY TO RODZICE REPREZENTUJĄ DZIECKO
Rodzice są przedstawicielami ustawowymi dziecka pozostającego pod ich władzą rodzicielską. Jeżeli dziecko pozostaje pod władzą rodzicielską obojga rodziców, każde z rodziców może działać samodzielnie jako przedstawiciel ustawowy dziecka. Należy pamiętać jednak, że żadne z rodziców nie może reprezentować dziecka przy czynnościach prawnych:
- między dziećmi pozostającymi pod ich władzą rodzicielską,
- między dzieckiem a jednym z rodziców lub jego małżonkiem, chyba że czynność prawna polega na bezpłatnym przysporzeniu na rzecz dziecka albo że dotyczy należnych dziecku od drugiego z rodziców środków utrzymania i wychowania.
W wyżej wymienionych sytuacjach dla dziecka pozostającego pod władzą rodzicielską, którego żadne z rodziców nie może reprezentować, sąd opiekuńczy ustanawia reprezentanta dziecka.
OPIEKUN
Jeżeli żadnemu z rodziców nie przysługuje władza rodzicielska albo jeżeli rodzice są nieznani, ustanawia się dla dziecka opiekę. Opiekun nie może jednak reprezentować osób pozostających pod jego opieką:
- przy czynnościach prawnych między tymi osobami,
- przy czynnościach prawnych między jedną z tych osób a opiekunem albo jego małżonkiem, zstępnymi, wstępnymi lub rodzeństwem, chyba że czynność prawna polega na bezpłatnym przysporzeniu na rzecz osoby pozostającej pod opieką.
W sposób szczególny, ale niemal identyczny jak w wypadku władzy rodzicielskiej, ustawodawca unormował problem wyłączenia reprezentacji dziecka przez opiekuna w wypadkach, gdy ta reprezentacja mogłaby być stronnicza.
REPREZENTANT DZIECKA
(art. 99 – art. 993 KRO)
Ustawa z dnia 28 lipca 2023 r. o zmianie ustawy - kodeks rodzinny i opiekuńczy oraz niektórych innych ustaw zastąpiła funkcjonujący dotychczas termin „kurator reprezentujący dziecko” określeniem „reprezentant dziecka”.
Reprezentantem dziecka może być ustanowiony adwokat lub radca prawny, który wykazuje szczególną znajomość spraw dotyczących dziecka, tego samego rodzaju lub rodzajowo odpowiadających sprawie, w której wymagana jest reprezentacja dziecka, lub ukończył szkolenie dotyczące zasad reprezentacji dziecka, praw lub potrzeb dziecka.
W przypadku gdy stopień skomplikowania sprawy tego nie wymaga, w szczególności gdy sąd opiekuńczy określi szczegółowo treść czynności, reprezentantem dziecka może zostać ustanowiona również inna osoba posiadająca wyższe wykształcenie prawnicze i wykazująca znajomość potrzeb dziecka. Jeżeli szczególne okoliczności za tym przemawiają, reprezentantem dziecka może zostać ustanowiona także osoba nieposiadająca wyższego wykształcenia prawniczego.
Nad działalnością reprezentanta dziecka czuwa sąd opiekuńczy, zaznajamiając się na bieżąco z jego działalnością.
ZEZWOLENIE SĄDU NA DOKONANIE OKREŚLONYCH CZYNNOŚCI W IMIENIU MAŁOLETNIEGO
W przypadku czynności przekraczających zakres zwykłego zarządu rodzice muszą uzyskać uprzednie zezwolenie sądu opiekuńczego, aby dokonać czynności przekraczających zakres zwykłego zarządu
w imieniu małoletniego bądź aby wyrazić zgodę na dokonywanie takich czynności przez dziecko.
Przykłady czynności przekraczających zakres zwykłego zarządu – zbycie nieruchomości (np. sprzedaż, darowizna nieruchomości), obciążenie nieruchomości (np. ustanowienie służebności mieszkania, ustanowienie hipoteki), zrzeczenie się dziedziczenia.
Czynnością przekraczającą zakres zwykłego zarządu jest również odrzucenie spadku w imieniu małoletniego. Od dnia 15 listopada 2023 roku w art. 101 § 4 kodeksu rodzinnego i opiekuńczego ustawodawca wskazał, że wyjątkowo na dokonanie takiej czynności w imieniu małoletniego nie jest wymagane zezwolenie sądu. Aby dowiedzieć się w jakim przypadku nie jest wymagane zezwolenie sądu na odrzucenie spadku w imieniu małoletniego zachęcam do zapoznania się z artykułem – ODRZUCENIE SPADKU | PRZYJĘCIE SPADKU | ODRZUCENIE SPADKU W IMIENIU MAŁOLETNIEGO BEZ ZEZWOLENIE SĄDU.
Również reprezentant dziecka do dokonania niektórych czynności musi uzyskać uprzednio zezwolenie sądu. Zgodnie z art. 156 w związku z art. 99 § 3 kodeksu rodzinnego i opiekuńczego reprezentant dziecka tak jak opiekun powinien uzyskać zezwolenie sądu we wszelkich ważniejszych sprawach, które dotyczą osoby lub majątku małoletniego.